Біреулер пандемия кезінде жұмысынан және табысынан айырылды, ал біреулер, керісінше, пайда тапты. Екіншісі интернет-кеңістікті белсенді игеретін алаяқтар. Полицияның мәліметінше, 2020 жылы Қазақстанда интернет-қылмыстар туралы 14 мыңнан астам іс тіркелген, бұл құқық бұзушылықтардың жалпы санының 10% - ы. Құқық қорғау органдарының статистикасын толтырмау үшін, қаскүнемдердің қандай схемаларды қолданатынын және оларды қалай айналып өту қажеттігін білу керек.
Таңертең ақша, кешке-орындықтар
Пандемияның арқасында интернет-сауда дамыды. Үйде отыру қажеттілігіне байланысты адамдар әдеттерін өзгертті, бірақ олар онлайн-кеңістіктегі қауіпсіздікті әлі игерген жоқ, ал оны алаяқтар пайдаланады. 2020 жылы қылмыстар бойынша жоқ тауарларды сату схемасы бірінші орынға ие болады.
Зиянкестер қымбат емес және қажетті заттарды ұсынатын сайт жасайды. Сатып алу үшін міндетті түрде алдын ала төлем талап етеді, бірақ тауарды жібермей қалады. Осылайша, антисептиктер, маскалар, коронавирусты емдеуге және алдын-алуға арналған «керемет» құралдар және тағы басқалар сатылды.
Интернетте сатып алу кезінде сапалы зат арзан болмайтынын есте ұстаған жөн. Сіз әрқашан бірнеше сайттағы бағаларды салыстыруыңыз керек.
Төлемнің қалай жасалатытттына назар аудару керек. Ең сенімді әдіс — эквайринг. Яғни, төлем тікелей сайтта жасалады. Бұл сатушының заңды тұлға екендігінің кепілі, содан кейін оны табуға және жауапкершілікке тартуға болады. Электрондық чекте сатушының байланыстары мен деректемелері болуы тиіс.
Егер төлем картадан картаға аудару арқылы жасалса, онда Сіздің алдыңызда жеке тұлға болуы мүмкін. Онда талап қою және ақшаны қайтару қиын болады.
Төлем жүйелерінде чарджбэк – төлемді қайтару қызметі бар. Егер тауар төленген, бірақ жеткізілмеген болса, оны банкке өтініш жазу арқылы пайдалануға болады.
Сауалнаманы толтыр
Қазіргі әлемде жеке деректер үлкен құндылық болып табылады. Алаяқтар оларды мүмкіндігінше барлық жағынан азғыруға тырысады. Мысалы, олар заттарды сату туралы хабарландыруға қоңырау шалып, алдын-ала төлем жасауға дайын екендіктерін хабарлайды, бірақ бұл үшін Сізге сатушының деректері қажет, сондықтан сіз сауалнаманы толтыруыңыз керек.
Криминалдық полиция департаменті бастығының орынбасары Қанат Нұрмағамбетов: «Шындығына келгенде, сілтеме фишингтік және азаматтардың карточкалық шоттары туралы ақпарат жинауға арналған болып табылады. Осы деректерді алғаннан кейін алаяқтар жәбірленушілердің банктік шоттарынан ақша аударады. Алаяқтар азаматтарға құрылғыға қашықтан қол жеткізуді қамтамасыз ететін қосымшаларға сілтемелер жіберген кездегі фактілер тіркелген. Қол жеткізгеннен кейін, қылмыскерлер шоттарды басқарады» деп ескертеді.
Жеке деректерді алудың тағы бір тәсілі — онлайн-қарыз алуға өтінім жіберуге арналған нысаны бар МҚҰ жалған сайттары. Осылайша зиянкестер карта нөмірі мен телефон нөмірін қоса алғанда, барлық ақпаратты алады. Содан кейін олар картадан ақша алу үшін, әлеуметтік инженериямен айналыса алады немесе жалған қарыз бере алады.
Микроқаржы ұйымдарына баса назар аудару керек. Аз ақпарат орналастырылған және заңды тұлға мен лицензия туралы мәліметтер жоқ кез-келген сайт күдік тудыруы керек. Қазақстанда онлайн қарыздарды іріктеу бойынша біздің сервиске жүгіну сенімдірек. Біз тек лицензиясы бар және оң пікірлері бар, көптеген клиенттері бар сенімді МҚҰ-мен ынтымақтасамыз.
Бәріміз бірге табыс табайық
Алдаудың тағы бір сүйікті схемасы – биржалық құралдарға немесе букмекерлік мөлшерлемелерге тиімді инвестициялар туралы кеңес беру. Қаскүнем ақша табуға көмектесетін эксклюзивті ақпаратқа ие екенін дәлелдейді.
Полиция өкілі ескертеді: «Алаяқ өзінің құрбандарын кепілдендірілген пайда алу үшін қажетті ақпаратқа ие екендігіне сендіреді».
Бұлар әртүрлі ойындар мен жарыстардың нәтижелерінің болжамдары, танымал компаниялардың биржалық бағалары болуы мүмкін».
Кез-келген нәрсені инвестициялаудың сенімді жолдары жоқ екенін түсіну керек. Тәуекелдер әрқашан жанымызда қалады.
