Соңғы оқиғаларға байланысты интернетте көптеген жекелеген ақпарат пайда болып жатыр, бұл көбінесе дүрбелең тудырады. Мысалы, тауарлар сатылымнан жоғалғанға дейін шұғыл түрде азық-түлік пен дәрі-дәрмек сатып алуға шақырады. Адамдар алаңдаушылыққа бой алдыратындықтан, олар бәріне сенеді және ағат әрекеттер жасайды. Шын мәнінде, желі арқылы таралатын ақпараттың көбісі – өтірік.
Stopfake.kz жобасының сарапшылары жалған ақпарат таратудың негізгі мақсаты – Қазақстан тұрғындары арасында дүрбелең туғызу деп санайды. Мамандар жалған жарияланымдарды қадағалап отырады және ай сайын жүздеген жалған мәліметтерді жоққа шығарады.
Кез келген жалған жаңалық – қоғамдық пікірге айла-шарғы жасау. Көбінесе теріс әсер ететін жалған ақпаратты махинаторлар пайдаланады.
Stopfake.kz арнайы жобасының жетекшісі Айбек Күмісбеков Қазақстан азаматтарының сеніміне ие түрлі алаяқтық интернет-порталдар бар екенін хабарлайды. Осы сайттардан алаяқтар пайдаланушылардың жеке деректерін жинайды. Мысалы, зиянкестер біржолғы төлем ретінде аз қамтамасыз етілгендерге 50 мың теңге берілетінін мәлімдейді. Күдікті сілтеме бойынша пайдаланушылар түсініксіз ресурсқа көшеді, онда азаматтар өздерінің банк карточкаларының деректерін қалдырады. Шабуылдаушыларға керегі де осы.
Ай сайын Stopfake.kz мамандары 150 астам жалған жарияланым ашып анықтайды. Өткен жылы коронавирустық инфекция туралы жалған мәліметтер көп болды. 2022 жылдың басында Қазақстанда қаңтар айындағы оқиғалар трендте болды.
Stopfake.kz жобасының жетекшісі Айбек Күмісбеков 2022 жылдың қаңтарында ҚР жалған ақпарат көбейгенін атап өтті. Бейнелерде басқа уақытта шетелде болған тәртіпсіздіктер көрсетілді. Сондай-ақ, ондай тіпті күтілмеген кезде, жарық сөндіріліп, су уландырылатыны туралы хабарланды.
Жалған мәліметтерді таратқан кезде Қазақстан азаматтарына қылмыстық жаза мен 1 мың АЕК (3 млн теңге) дейін айыппұл санкциялары төнуі мүмкін.
Қазақстан заңгерлер одағы филиалының басшысы Серік Беркамалов: «Кез-келген жарияланым, кез-келген пост, хабарлама жағымсыз салдарға әкеп соғуы мүмкін, өйткені әлеуметтік желілерде көптеген адамдар отырады, яғни таратуға жауапты болу керек. Егер мақала сіздің күмәніңізді тудырса, одан бас тартқан жөн»,- деп атап өтті.
Құқықтық статистика ресурсы жыл басынан бері ҚР жалған контентті жариялағаны үшін алпыстан астам қылмыстық іс қозғалғанын хабарлайды.
Сондай-ақ, Серік Беркамалов белгілі бір өнімнің тапшылығы пайда болады деген қауесеттің таралуы азық-түлікке дүрлікпеге әкелетінін атап өтті. Бұл халықтың мүдделеріне елеулі зиян келтіру болып табылады. Болашақта дүкен сөрелерінде тауарлардың жетіспеушілігімен іс жүзіндегі проблемалар туындауы мүмкін. Сондықтан үрей таратпаңыз.
Егер жарияланған мақалада ақпарат көзі болмаса, ол жалған деген күдік тудыруы мүмкін. Бұл жағдайда құқық қорғау органдарына хабарласып, күмәнді жарияланымдарды қайта тексерген дұрыс.
Азық-түлікке дүрлікпе жағдайында көптеген адамдар қазір кредиттелуге жүгінеді, мысалы, Қазақстанда «Честное слово» онлайн кредит беру сервисін пайдаланады. Алаяқтарға тап болмас үшін және ақшаға шұғыл қажеттілік болған кезде ғана қарыз қаражатын тек тексерілген сайттардан алуға кеңес береміз.
