Қазақстан Ұлттық Банкі базалық мөлшерлемені арттыруды жалғастыруда. Осыдан елдегі ақша құны артады, тиісінше кредиттер, ипотека және несие карталары бойынша да мөлшерлемелер өседі.
Жоғары базалық мөлшерлеме – қолайсыздық. Бизнес, арзан кредиттер алмайынша, толыққанды дами алмайды. Қарыз қаражатына қол жеткізе алмайтын адамдар шығындарды азайтады, сәйкесінше, экономиканың өсуі де болмайды.
Бірақ, базалық мөлшерлемені көтеру – инфляциямен күресуге бағытталған мәжбүрлі шара. Қазақстанда баға өсуде. Мамыр айында жылдық инфляция 14%, ал маусым айында 14,5% құрады. Бұл Ұлттық Банктің болжамынан жоғары. Сонымен қатар, инфляция өз шегіне жеткен жоқ, яғни бағалар одан әрі өсетін болады. Ұлттық банк төрағасы Ғалымжан Пірматов "ҚазАқпарат" ХАА берген сұхбатында: "Біздің болжамымыз бойынша, инфляция ағымдағы жылдың соңында алдыңғы болжамның жоғарғы шегінен асып түседі. Яғни, 13-15% болжамын есепке алатын болсақ, 15% жоғары болады. Жаңа күйзелістер туындамайтын болса, инфляция 2023 жылдың бірінші тоқсанының соңына дейін өседі және одан әрі баяулайтын болады".
Мемлекеттік шығындардың өсуіне байланысты, инфляция қаупі жоғары, бірақ бұл ретте бюджет тапшылығы сақталуда.
Негізгі мөлшерлемені көтеру – мәжбүрлі шара. Онсыз бағалар бақылаусыз өсе бастауы мүмкін. Негізінен алғанда, инфляция азық-түлік өнімдерінің қымбаттауына байланысты өсуде, сондықтан егер шаралар қолданылмаса, халықтың кедей топтары зардап шегетін болады.
Ғалымжан Пірматов: "Азық-түліктің көп бөлігін өзіміз өндіретінімізге қарамастан, әлемдік нарықтағы бағаның өсуі инфляциялық қысым көрсетуде. Осылайша, әлемдік азық-түлік инфляциясының индикаторы (ФАО индексі) тарихи тұрғыда ең жоғары деңгейлерге жақын қалып отыр. Сонымен қатар, жекелеген позициялар бойынша біз тапшылық қаупіне байланысты артық сұранысты көріп отырмыз. Оның айқын мысалы – қант".
Сонымен қатар, бағаның өсу мәселесіндегі қозғаушы сәт кейінге қалдырылған сұраныс болып табылады. Пандемия кезінде кейбір тауарлар мен қызметтер сұранысқа ие болмады, бірақ қазір оларға деген қызығушылық қайта жанданды.
Инфляцияның бір бөлігі импортталады. Бағалар бүкіл әлем бойынша өсуде. Қазақстан көптеген өнімдерді шетелден сатып алатын болғандықтан, бұл ел ішіндегі баға белгілеуде де өз әсерін қалдырады.
Осының бәрін ескере отырып, бағалар одан әрі өседі деп айтуға болады, сол себептен базалық мөлшерлеменің өсуі инфляция өсуді тоқтатқанға дейін жалғасатын қисынды үдеріс болып табылады.
