Мазмұны:
Қазақстаннан шығуға тыйым салуды қалай тексеруге болады?
Шығуға тыйым салынған борышкерлер тізімінен қалай шығуға болады?
Тыйым салуды бұзса не болады
Саяхаттауды барлығы болмаса да, көпшілігі жақсы көреді. Әлемдік тәжірибеде борышкерге шығуды шектеу төлемеушілерге әсер етудің тиімді шарасы болып саналады. Шетелде тыныш демалу үшін адамдар берешекті жабуға дайын.
Борышкерлерге Қазақстан Республикасының шекарасынан шығуға тыйым салатын заң 2012 жылы қабылданды. Ол азаматтарға (жеке тұлғаларға), сондай-ақ төленбеген қаржылық міндеттемелері бар кәсіпорын басшыларына қолданылады. Шығуға тыйым салудың негізгі шарты сот мойындаған қарыз және сот орындаушыларына берілген қаулы болып табылады. Басқаша айтқанда, егер адамның ісі сотта қаралып, сот орындаушыларына өндіріп алу үшін берілсе, оған шығуға тыйым салынады.
Бірақ, шектеу қойылу үшін бұл да жеткіліксіз. Егер қарызды төленсе, онда ешқандай түйткілді мәселе туындамайды. Егер кестеден ауытқып кетсеңіз, онда сот орындаушылары әсер етудің басқа жолдарын таппай, шығуға тыйым салады.
Қазақстаннан шығуға тыйым салуды қалай тексеруге болады?
Егер сізде тыйым салуға күмәніңіз болса, онда Әділет министрлігінің сайтында борышкерлердің тізімін тексерген дұрыс. Ведомство екі тізілімді жүргізеді: шығуға тыйым салынған борышкерлер тізілімі және Атқарушылық іс жүргізу бойынша борышкерлер тізілімі. Өзіңізді екі тізілімде де тексеру керек, өйткені атқарушы іс жүргізу бойынша қарыздың болуы жақын арада шетелге шығуда қиындықтар туындатуы мүмкін. Әділет министрлігінің сайтында тіркелудің қажеті жоқ. Тек Т.А.Ә. (толық жазыңыз) немесе ЖСН енгізу керек. Бұл рәсім бірнеше минутты алады және әуежайда жағымсыз тосынсыйларды болдырмайды. Шығуға уақытша шектелген борышкерлердің тізімін кез келген мүдделі адам (жұмыс беруші, жақын туыстары) біле алады, өйткені мұндай әрекетке тыйым салынбайды. Бірақ тексеруді өндіріп алушы да жүргізе алады.
Шығуға тыйым салынған борышкерлер тізімінен қалай шығуға болады?
Қарызы бар адамның аты борыштарды 10%-ға өтеу шартымен Қазақстаннан шығуға тыйым салынған борышкерлер тізілімінен шығарылуы мүмкін. Қарызды ішінара өтеу туралы пристав-орындаушыға хабарлау керек. Соңғы тұлға 3 жұмыс күні ішінде атқарушылық құжаттарды шекара қызметіне, сондай-ақ өз департаментіне жіберуге тиіс. Егер өндіріс тоқтатылса, онда осы ұйымдардың мамандары мәліметтер базасына өзгерістер енгізеді, содан кейін ақпарат Әділет министрлігі сайтының тізілімінде де өзгереді, ал адам шығуға рұқсат алады.
Шындығында, қарыздарды өтеу күнінен бастап тыйым салуды алып тастауға дейінгі уақыт 10, тіпті 15 күнге артуы мүмкін. Мұны жақын арада елден тыс жерлерге шығуды жоспарлап отырған борышкер ескеруі керек.
Қазір елімізде мемлекеттік қызметтер сайтында айыппұлдар мен түрлі қарыздарды төлегеннен кейін тікелей шығуға шектеулерді алып тастауға мүмкіндік беретін онлайн-сервистер қарқынды дамып келеді. Мәселен, осындай қызметтері бар төлем терминалдары әрбір шекаралық өткізу пунктінде ұсынылған. Алайда, мұндай терминалдың көмегімен сіз тек мерзімді қарыздарды (жәрдемақы, зейнетақы, алимент), сондай-ақ мүлікті (кіргізу немесе көшіру, міндеттемелер, мәжбүрлеу) өндіріп алуға қатысты төлем жасай аласыз. 2015 жылғы 1 шілдеден кейін қойылған тыйымдар бойынша ғана терминалдар мен Қазпошта бөлімшелерінің көмегімен тыйымды жоюға болады.
Тыйым салуды бұзса не болады
Борышкердің Қазақстандағы халықаралық әуежайдан ұшуға мүмкіндігі жоқ. Шекарадан өту кезіндегі жағдай басқаша (бұл теңізге де, құрлыққа да қатысты). Олардың ұзындығы шамамен 13 мың шақырым. Визасыз режимде жұмыс істейтін елдерде (Қытай мен Түрікменстаннан басқа) мұндай егжей-тегжейлі бақылау жүргізілмейді.
Алайда тиісті рұқсаты жоқ, Қазақстаннан шығуға тыйым салынған борышкер шекарадан өтіп, сот тыйымын бұзады, бұл келесі жазаларды көздейтін ҚР ҚК 330-бабы бойынша қылмыстық іс қозғауға әкеп соғады:
- айыппұл;
- қамауға алу, сондай-ақ 1 жылға дейін бас бостандығынан айыру;
- шетелдік азамат елден 5 жыл мерзімге депортациялануы мүмкін (бұл азаматтығы жоқ тұлғаларға да қатысты).
Қылмыстық жаза қарыз бойынша міндеттерді едәуір күшейтеді.
Естеріңізге сала кетейік, 2012 жылдың ақпан айында Қазақстан Республикасының Бас прокуроры борышкерлердің кетуіне тыйым салуға бастамашы болды.
Дереккөздер:
https://egov.kz/cms/ru/articles/debtors_register
https://www.gov.kz/services/3187?lang=ru
https://aisoip.adilet.gov.kz/debtors
