Мазмұны:
Егер несие бойынша мүлдем төлем жасамасаңыз не болады
Банкке қашан жүгіну керек
Егер кредитті төлеуге ақша болмаса, не істеуге болмайды
Елімізде рәсімделген несиелер саны ай сайын артып келеді. Алайда адамдардың қаржылық жағдайы жақсармай тұр. Осыған байланысты адамдарда жиі маңызды сұрақ туындайды: егер несие төлеуге ақша болмаса не істеу керек. Жағдай бір қарағанда көрінетіндей үмітсіз емес. Заң қарыз алушыларды қорғайды, сондықтан мәселені шешудің бірнеше нұсқасын ұсынады.
Егер несие бойынша мүлдем төлем жасамасаңыз не болады
Бірінші ой, егер несие төлеуге ештеңе болмаса, ештеңе жасамау, ақша пайда болғанша күту.
Мұны істемеген дұрыс: қарыз жинала бастайды, оған өсімпұл мен айыппұл да қосылады. Нәтижесінде төлем сомасы өседі және қайтару қиын болады.
«Банктер және банк қызметі туралы» Заңға сәйкес, 2016 жылдың ортасына дейін берілген кредиттер бойынша мерзімі өткен әрбір күн үшін алғашқы үш айда кредиттің жалпы сомасының 0,5%-на дейін, 2016 жылғы 1 шілдеден бастап 0,03%-ға дейін өсімпұл есептелді. 2019 жылғы желтоқсанға дейін алынған қарыздар бойынша банктерге мерзімі өткен 90 күннен кейін тұрақсыздық айыбын есептеуге және талап етуге тыйым салынады. 2 жылдың 2019 ақпанынан бастап берілген ипотекалық несиелерді кешіктіргені үшін банктер 180 күннен кейін пайыздарды есептей алмайды.
Көріп отырғанымыздай, заңнама қарыз алушыға қаржылық жүктемені азайту үшін есептелген комиссияларды шектейді, бірақ бәрібір төлеуге тура келеді.
Бұл ретте Банктің мынадай талаппен сотқа жүгінуге құқығы бар:
- шоттағы ақша есебінен немесе түскен қаражат есебінен қарызды өндіріп алу;
- кепілдік мүлікті өндіріп алу;
- қарыз алушыны банкрот деп тану.
Яғни, салдары ең жағымсыз болады. Қарызды төлемеудің жолы жоқ, ал ақша шоттан автоматты түрде алынады. Сонымен қатар, қарыз бола отырып, мүліктен айырылуға болады. Егер ол кепілде болса, онда банк оны қарызды төлеу үшін сатылымға қояды. Не болмаса, егер мүлік кепілге қойылмаса, берешекті өтеу есебіне оған тыйым салынады. Сонымен қатар, борышкерге елден кетуге тыйым салынуы мүмкін. Қасақана төлемеушілер қылмыстық жауапкершілікке тартылады.
Төлем жасаудан құтылудың жолдары жоқ, ал міндеттемелерден жалтару проблемалардың өсуіне әкеледі.
Сонымен қатар, кешіктіру пайда болғаннан кейін кредиттік тарих нашарлайды, яғни кейінгі қарыз алу қиын немесе мүмкін емес болады. Банктер жауапсыз қарыз алушыларға ақша бермейді.
Банкке қашан жүгіну керек
Қарыз алушы міндеттемелер бойынша төлеу қиын екенін түсінген кезде, ол банкке жүгініп, туындаған қиындықтарды дәлелді түрде сипаттауы керек.
2021 жылы Қазақстан Республикасында «Қазақстан Республикасындағы банктік, микроқаржы және коллекторлық қызметті реттеу мәселелері бойынша Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Заңға қол қойылды. Ол борышкерлер мен кредиторлардың өзара іс-қимыл тәртібін өзгертеді.
Осы Заңға сәйкес кредиттік ұйым (банктер ғана емес, сонымен бірге МҚҰ) қарыз алушыға мерзімі өткен күннен бастап 20 күн ішінде кешіктірілгені туралы ескертуге міндетті. Бұл қарыз алушы төлемді ұмытып кеткендіктен немесе оған берілген несие туралы мүлдем білмегендіктен проблемалардың туындауын болдырмайды.
Сонымен, кешіктірудің орын алатыны анық белгілі болғаннан кейін қарызды қайта құрылымдау туралы өтініш жазу керек.
Қайта құрылымдау – бұл кредитттік шарттың талаптарын өзгерту. Қарыз алушы кредиттің мерзімін, пайыздық мөлшерлемесін өзгерте алады, өтеу әдісін өзгерте алады. Сондай-ақ, негізгі қарыз бойынша төлемдерді кейінге қалдыруға болады. Бірақ банк қайта құрылымдауды мақұлдауы мүмкін немесе бас тартуы мүмкін.
Жаңа заң бойынша банк өтінішті қабылдаған сәттен бастап 15 күн ішінде қайта құрылымдау туралы шешім қабылдауға міндетті. Бұл ретте банк отбасылық, қаржылық жағдайын, әлеуметтік мәртебесін, табыстарының төмендеу мөлшерін, өткен жылдардағы міндеттемелерінің адал орындалуын және т. б. ескеруі тиіс.
Егер банк қайта құрылымдаудан бас тартса, ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігіне жүгінуге болады. Ұйым қарыз алушы мен кредиттік ұйым арасында медиатор болады және келіспеушіліктерді шешуге көмектеседі, сондай-ақ заңнаманың сақталуын бақылайтын болады.
Егер кредитті төлеуге ақша болмаса, не істеуге болмайды
Сірә, табыс төмендеген кезде кредитті төлеу мәселесін шешудің бірден-бір жұмыс істейтін тәсілі – бұл қайта құрылымдау. Бірақ көпшілігі мәселені басқаша шешуге тырысады.
Мысалы, ескісін өтеу үшін тағы бір несие алу. Бұл танымал әдіс, тіпті кейбір интернет дереккөздерінде оның пайдалы екендігі туралы қорытынды табуға болады. Шындығында бұдан пайда табу қиын. Бәлкім, бұл жаңа кредит бойынша пайыздық мөлшерлеме қолданыстағы пайыздық мөлшерлемеден бірнеше есе аз болған жағдайда ғана мүмкін. Айырмашылық кем дегенде 2% болуы керек. Қазір қайта қаржыландыру мөлшерлемесінің жоғарылағанын ескере отырып, арзан несиені кездестіру қиын.
Бірақ қиындық бұл ғана емес.
- Кредиттердің көпшілігі бойынша төлемдер аннуитеттік болып табылады. Бұл қарыз алушы алдымен пайыздарды, содан кейін негізгі қарызды өтейтінін білдіреді. Кредиттік келісім-шарттың қолданылу мерзімі неғұрлым жақын болса, соғұрлым пайыздар көбірек төленеді. Егер қазіргі уақытта ескі кредитті өтеу үшін жаңа кредит берілсе,онда үдеріс қайтадан басталады. Пайыздарды, содан кейін негізгі қарызды төлеуге тура келеді. Нәтижесінде, артық төлем пайызы төмендеген кезде де артады.
- Көбінесе кредиттер қосымша қызметтермен бірге беріледі. Мысалы, өмірді сақтандыру. Жаңа кредитке жаңа полис рәсімдеуге тура келеді, ал бұл қосымша шығындар. Ескі шартты мерзімінен бұрын өтеген кезде төленген сақтандыру қайтарылмайды немесе оның аз бөлігі қайтарылады.
Сонымен, егер кредитті төлеуде қиындықтар туындаса, ай сайынғы төлемдерге ақша жетпесе, онда мәселені шешудің ең жақсы тәсілі – қайта құрылымдау үшін банкке жүгіну. Ай сайынғы төлемдерді төмендету, қарызды төлеуді кейінге қалдыру, пайыздық мөлшерлемені аз жағына қайта қарау жүктемені азайтады және қиын кезеңнен өтуге көмектеседі.
Дереккөздері:
https://adilet.zan.kz/rus/docs/Z2100000043
https://www.nur.kz/nurfin/personal/1863082-grozit-li-kazahstancam-ugolovnaa-otvetstvennost-za-neuplatu-kredita/
https://kz.kursiv.media/2021-01-18/ne-mogu-platit-po-kreditu-chto-delat/
