Мазмұны:
Фишингтік сайттар
Несиелік брокерлер
Несие тарихын «тазарту» бойынша қызметтер
Іс жүзінде жоқ несие берушілер
Пайдалы кеңестер
ШҚҰ-нан немесе банктен қарыз алуды жоспарлағанда, қолайлы шарттарды табу ғана емес, сонымен қатар несие беретін компанияның заңдылығына көз жеткізу де маңызды. Несиелеу нарығында азаматтардың жеке деректерін заңсыз жинау және олардың шоттарынан ақша алудың жаңа нобайлары үнемі пайда болады. Алаяқтардың құрығына түспеу үшін олардың негізгі амалдарын білу керек және сенуге болатын ШҚҰ-н қалай табуға болатындығын түсіну керек.
Фишингтік сайттар
Алаяқтар мессенджерлерге тартымды шарттармен несие ресімдеуді ұсынатын электрондық хаттар мен хабарламалар жібереді. Хат жолданушыларға несие тарихына қарамастан өтінімді мақұлдау кепілдігі, ақылға сыймайтын төмен мөлшерлемелер, сыйлықтар және қосымша бонустар уәде етіледі. Ақшаны қарызға алу үшін хатта көрсетілген сілтеме арқылы компанияның веб-сайтына өту жеткілікті.
Осы «нұсқаулыққа» сүйене отырып, сенгіш пайдаланушы зиянды БҚ зақымдалған бетке өтеді. Вирус смартфонды немесе компьютерді зақымдап, құрылғыда сақталған деректерді хакерлерге жібереді. Нәтижесінде пайдаланушының жеке хат-хабарлары, оның «Галереясындағы» фотосуреттер, әлеуметтік желілердегі, пошта қызметтеріндегі және қаржылық қосымшалардағы аккаунттарға кіру деректері қылмыскерлердің қолына түседі. Бұл ақпаратты алғаннан кейін алаяқтар жәбірленушінің атына несие ала алады, оның шоттарынан ақша шешіп ала алады немесе оның карталарымен онлайн сатып алуларын төлей алады.
Өзіңізді қалай қорғауға болады?
Ешқашан бейтаныс жіберушілерден келген хаттар мен хабарламалардағы сілтемелер бойынша өтпеңіз. Сондай-ақ, смартфонға және басқа құрылғыларға зиянды бағдарламаларды бұғаттайтын және әлеуетті қауіпті сайттар туралы ескертетін сапалы антивирус орнатыңыз.
Несиелік брокерлер
Алаяқтар адамдарға несие алуға көмек ұсына отырып, өздерін қаржылық делдал ретінде көрсетуді ұнатады. Белгілі бір ақыға түрде олар ең тиімді шарттарды табуға және банктің/ШҚҰ-ның мақұлдауын алуға уәде береді. Іс жүзінде алаяқтар мына сценарийлердің бірі бойынша әрекет етеді:
- Алдын ала төлемді алғаннан кейін, олар байланысқа шығуды тоқтатады және ақшаны алып жоғалып кетеді.
- «Брокерлер» төлемді қабылдайды, бірақ несие ресімдеуге ешқандай көмек көрсетпейді. Клиенттің талаптарына жауап ретінде олар кеңес беру қызметтерін ұсынады және несиелік өтінімдерді мақұлдауға кепілдік бермейді.
- Алаяқтар адамның жеке мәліметтерін ұрлап, олардың көмегімен несие рәсімдеп, ақшаны шешіп алады. Клиент несие берушіден алданғаны жайлы қарызды өндіріп алу үдерісі басталған кезде біледі.
Төлқұжат, байланыс немесе банк деректерін делдалдарға беру арқылы әркім алаяқтықтың құрбаны болу қаупіне тап болады. Іс жүзінде брокерлер өтінімдер бойынша банк немесе ШҚҰ қабылдаған шешімге әсер ете алмайды. Олардың өкілеттіктерінің аясы - клиенттің атынан әр түрлі компанияларға сұрау салу және содан кейін нәтиже жайлы хабарлау.
Өзіңізді қалай қорғауға болады?
Сенімді несие беруіні тауып, несиені өз бетіңізше ала аласыз. Мысалы, https://smartzaim.kz сайтында әр түрлі ШҚҰ-дағы қызмет көрсету шарттарын салыстыру, қолайлы мерзімдер мен онлайн-несие мөлшерін таңдау, сондай-ақ өтінімді рәсімдеуге көшу оңайға түседі.
Несие тарихын «тазарту» бойынша қызметтер
Алаяқтар бұзылған несие тарихынан жағымсыз жазбаларды жоюды немесе тіпті адамның құжаттамасын толығымен құртуды ұсынады. Бұл үдеріс үшін олар «тапсырыс берушіден» құпия жеке және төлқұжат деректерін, тіпті кейбір жағдайларда олардың банктік карталары мен шоттарының деректемелерін ұсынуды талап етеді. Қызмет ақысын және клиент туралы мәліметтерді алғаннан кейін, алаяқтар жоғалып кетеді. Бұл алаяқтардың осыған қажетті ақпаратты алу арқылы басқа адамның атына несие алуының тағы бір мысалы.
Өзіңізді қалай қорғауға болады?
Есіңізде болсын, ешкімнің де несие тарихындағы деректерді өзгертуге немесе жоюға өкілеттігі жоқ. Құжаттамаға қате ақпарат енгізілген жағдайлар ғана ерекше жағдай болып табылады. Мұндай жағдайларда қатені несиелік тарих бюросы (НТБ) қызметкерлері түзетеді. НТБ есебінде адамның 5 жылдағы несиелік белсенділігі туралы мәліметтер көрсетіледі, бірақ одан бұрынғы деректер ешқайда кетпейді, олар құжаттың кеңейтілген нұсқасында сақталады.
Іс жүзінде жоқ несие берушілер
Көбінесе алаяқтар жетекші банктер мен ШҚҰ сайттарын көшіріп, қарыз алушыларды танымал брендтен тиімді несиелердің жарнамасымен тартады. Өтінімді толтыру кезінде пайдаланушы сауалнамаға өзінің жеке деректерін енгізеді, құжаттардың сканерленген көшірмелерін тіркейді, тіпті қаражат алу үшін CVV коды мен карта нөмірін енгізеді. Содан кейін ол онлайн несие беруден бас тартылғандығы жайлы хабарлама алады, ал құпия қаржылық ақпарат алаяқтардың қолына түседі.
Өзіңізді қалай қорғауға болады?
Несиелік өтінімдерді тек мекенжай жолы https-тен басталатын тексерілген компаниялардың ресми сайттарында толтырған жөн. Бұл қауіпсіз интернет қосылымын және пайдаланушы деректерін шифрлауды растау болып табылады. Сондай-ақ, қаржы ұйымы жұмысының заңдылығын тексеріңіз. Мұны Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің сайтында жасауға болады. Заңды несие берушілердің тізілімін ашып, онда «сіздің» компанияңыздың бар-жоғын қараңыз.
Дереккөздер: https://www.gov.kz/memleket/entities/ardfm/documents/details/282950?lang=ru
Пайдалы кеңестер
Алдау үшін алаяқтар жиі танымал ақпарат құралдарын пайдаланады. Мысалы, олар несие бойынша қарыздарын есептен шығарғысы келетін адамдарды іздейді және оларға банкроттықты рәсімдеуге көмек ұсынады. Бұл құрал Қазақстан тұрғындарына әлі қолжетімді емес екенін екінің бірі біле бермейді, сондықтан бұл «қызмет» азаматтардың жеке деректерін ұрлаудың сылтау ғана болып табылады.
Әңгімелесушінің құпия мәліметтерін алу үшін алаяқтар көбінесе ірі банктердің, Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының, полицияның және әртүрлі мемлекеттік ведомстволардың атынан қоңырау шалады. Олар несие, жеңілдіктер мен төлемдерді рәсімдеудің тиімді шарттарын ұсынуы мүмкін, сондай-ақ абоненттерді шоттарды бұғаттау немесе банктік шоттарға «қылмыскерлерге шабуыл жасауымен» қорқытады.
Сондықтан ешкімге өзіңіз туралы мәліметті, әсіресе телефон арқылы бермеңіз! Сыни тұрғыдан ойлауды іске қосыңыз және кез-келген тиімді несие ұсыныстарын, сондай-ақ мемлекеттік мекемелердің хабарламаларын тексеріңіз. Ол үшін компанияның немесе ведомствоның ресми сенім телефонына қоңырау шалыңыз және мәліметтерді нақтылаңыз.
Дереккөздер:
https://www.fingramota.kz/ru/post/kreditory-prizraki-kakie-novye-sposoby-obmana-pridumyvayut-moshenniki
https://informburo.kz/cards/cyornye-kreditory-kak-mosenniki-polzuyutsya-dovercivostyu-predprinimatelei
https://nationalbank.kz/ru
https://smartzaim.kz/read/zakonnyj-sposob-spisat-dolgi-kak-budet-prohodit-protsedura-bankrotstva-13441/
