Қазақстандықтар қолма-қол емес, қолма-қол ақшасыз төлемдерді артық көреді. Бұл туралы АҚК талдау орталығының 2021 жылғы 9 айдағы қолма-қол ақшасыз карточкалық операциялар жөніндегі статистикалық шолуында айтылған. Кейбір өңірлерде банк картасы бойынша есеп айырысулардың үлесі 70%-ға жақын, ал сауда кәсіпорындарының көпшілігінде POS-терминал бар. Дегенмен, сомасы бойынша қолма-қол ақшасыз операциялардың үлесі әлі де ұлғайып келеді.
Қолма-қол ақшасыз төлемдердің белсенді енгізілуі түсінікті. Біріншіден, бұл ыңғайлы – Сіз тек төлем қосымшасы бар телефонмен шектеле отырып, әмияныңызды мүлде өзіңізбен бірге алмай-ақ қоюыңызға болады. Екіншіден, жылдам. Сатып алушы әмияннан қажетті соманы санауға, ал сатушы қайтаратын ақшаны іздеуге уақыт жұмсамайды. Банк карталары дүкен кассасындағы сатып алушылар үшін ғана емес, сонымен қатар қарыз алғандар үшін де уақыт үнемдейді. Қазір кредит ұйымының бөлімшесіне барып, қарыз алу үшін кезекке тұрудың қажеті жоқ. Барлығы интернет арқылы жасалады, ал ақша картаға аударылады. Терминалдардың кеңінен енгізізілуі арқасында, сатып алынған тауарлар үшін де сол картадан жұмсалады.
Қаңтар – қыркүйек айларында қолма-қол ақшасыз карточкалық транзакциялар көлемі 2,2 есе, яғни 49,6 трлн теңгеге дейін өсті. 2020 жылдың 9 айында көрсеткіш 22,3 трлн теңгені құрады.
Сарапшылар: «Қолма-қол ақшасыз төлемдер нарығының молықтыруға жақындау белгілеріне қарамастан (ел өңірлерінің жартысында қолма-қол ақшасыз есеп айырысулардың үлесі 70% - дан асты; POS-терминалдардағы төлемдер бөлшек тауар айналымының 91% - ын құрайды), карточкалар бойынша қолма-қол ақшасыз төлемдер көлемі рекордтарды бұзуды жалғастыруда» деп көрсетеді.
Қазан айының басында қолма-қол ақшасыз операциялардың көлемі қолма-қол ақша беру операцияларынан үш еседен артық асып түседі. Демек, адамдар қолма-қол ақшамен емес, карталармен көбірек төлейді. Бұл ретте, қолма-қол ақшасыз операциялардың көлемі ұлғайса да, алу сомасы да өсіп отыр. Сарапшылар мұны көлеңкелі экономиканың жоғары үлесімен түсіндіреді.
АҚК шолуында былай делінген: «Тиісінше, қолма-қол ақшасыз төлемнің одан әрі енуі дәстүрлі түрде қолма-қол ақша айналымын пайдаланатын сегменттердің қамтылуына байланысты болуы мүмкін. Мысалы, саудада, қызмет көрсету және т.б. салаларда бейресми жұмыспен қамту. Одан тысқары, цифрлық теңгені енгізу, сондай-ақ кірістерді жалпыға ортақ декларациялау жоспарланып отырған карточкалық/мобильдік төлемдерді фискализациялау тетігін талқылауды атап өтеміз. Бұл шаралар цифрлық сервистердің қарқынды енуімен қатар, республикалық маңызы бар қалалар мен жекелеген өңірлер арасындағы төлем әдістерінде байқалатын алшақтықты жоюға мүмкіндік береді".
Қолма-қол ақшасыз операциялардың өсуін айналыстағы қолма-қол ақша көлемі бойынша да бағалауға болады – жылына 6,2%.қосылған.
Қолма-қол ақшасыз төлемді одан әрі дамыту оның көлеңкелі жұмыспен қамтылуына енуімен байланысты болады.
