Әлемде көптеген жылдар бойы жаһандану орнады, елдер арасында байланыстар мен қатынастар оңалды. Бірақ қазір Ресей-Украина қақтығысына байланысты, әлемдегі қатынастар өзгеруде, ескі байланыстар құлдырап, жаңалары құрылуда. Алайда, кейбір елдер ортада қалды. Кез келген жағдайда өз пайдасын жоғалтатындықтан, оларға қандай да бір тараптың пайдасына шешім қабылдау қиын. Қазақстан – осындай елдердің бірі.
Батыс елдері Ресейге санкциялар салып, кейбір тауарларды әкелуге тыйым салғаннан кейін, Ресей Федерациясы елде тауарлардың жетіспеушілігін болдырмау үшін айналма жолдарды іздей бастады. Шетелдік тауарларды жеткізу мәселесін шешудің бір тәсілі – параллель импорт. Яғни, өндіруші зауыттан тауар елге құқық иесінің рұқсаты бойынша ресми дистрибьюторлар арқылы емес, балама жолдар арқылы әкелінеді. Мысалы, тауар басқа елдерден сатып алынады. Ресейге параллель импорт бойынша тауардың бір бөлігі Қазақстан арқылы өтті.
Алайда батыс елдерінен ештеңе жасыру мүмкін емес. Олар Қазақстанның Ресейге банкноталарды әкелуге көмектесетінін және қайталама санкциялар салу арқылы бұл үшін республиканы жазалайтынын жақсы түсінеді. Қазақстан Батысқа тәуелді болғандықтан, кез келген шектеулер экономикаға кері әсерін тигізеді. Сонымен қатар, егер Қазақстан Ресейге қарсы санкцияларды қолдаса, елге, соның ішінде – Ресейден айналып өтіп, Еуропадан Қытайға жол өтпесін салуға шетелдік инвестициялар құйылуы мүмкін.
Қазақстан Қаржы министрлігі Ресейге шетелдік банкротқа ұшыраған тауарлардың импортына тыйым салуды талқылауда. ҚР Қаржы министрлігі бұйрығының мәні Қазақстан билігі «егер тауарлардың шығарылған елі тауарлардың жекелеген түрлерін экспорттауға тыйым салынған ел болса», жүктерге арналған электрондық шот-фактураларды куәландырмайды. Онсыз шекарадан өтуге мүмкіндік болмайды. Электрондық шот-фактурасыз шекараны кесіп өту мүмкін емес.
Билік бұл туралы әлі ешқандай түсінік бермейді. Ресей де күту позициясын алды және өтініштер жасамайды. Кремльдің баспасөз хатшысы Дмитрий Песков журналистерге Қазақстан мен Ресей Федерациясының байланыстары тек нығайып келе жатқанын және сауда қатынастарының үзілгені туралы белгісіз екенін айтты.
Ресеймен ынтымақтастықтан бас тарту да жақсы идея емес, өйткені елдер арасындағы экономикалық байланыстар тығыз және Қазақстанның Ресей Федерациясына тәуелділігі жоғары. Тағы да Қазақстан арқылы сауда жасау елге қаражат ағынын береді. Қазақстанның ЕАЭО құрамына кіретінін де ұмытпау керек. Саудаға тыйым салу одақтағы өзара қарым-қатынасқа күмән тудырады.
Бір сөзбен айтқанда, Қазақстанның жағдайы оңай емес. Ел өз мүдделерін, Батыс пен Ресейдің мүдделерін сақтау үшін маневр жасауға мәжбүр болады.
