Өткен жылы тұтынушыларға деген сенім индексі біртіндеп өсті, бірақ 2022 жылдың бірінші жартыжылдығында төмендей бастады. Бұл адамдардың экономикада белгісіздік сезінетінін және аз жұмсауға тырысатындығын білдіреді. Күту позициясы орын алып отыр.
Мұндай мінез-құлық көптеген адамдардың жеке материалдық әл-ауқатын, бұрынғыға қарағанда, нашар бағалай бастағанына байланысты. Сонымен қатар, көптеген адамдар қазір жаңа заттарды сатып алудың ең жақсы уақыты емес екеніне сенімді. Сонымен қатар, көптеген қазақстандықтар алдағы жылы жұмысқа орналасу немесе қызмет орнын ауыстыру перспективалары нашарлады деп санайды. Нәтижесінде, 2022 жылдың бірінші жартыжылдығында индекс төмендеді, бұл жаһандық трендті көрсетеді.
Nielsen Қазақстан зерттеу компаниясының директоры Мәдина Сейсенғалиева бұл жағдайға: "Қазіргі уақытта индекс пессимистік көңіл-күйдің жоғарғы аймағында тұр және тұтынушылық сенімнің әлемдік индексінің төмендеуімен ұштасады. Алайда қазақстандықтар, мысалы, ресейліктерге қарағанда, анағұрлым оптимистік тұрғыда қала береді" деп түсініктеме береді.
Тұтынушылардың сенім индексінің төмендеуі пандемия басталған кезде, 2020 жылы қарқын алды. Мұндай көрсеткіштің төмендеуі соңғы 15 жылда болған жоқ. Әрі қарай, тұтынушылардың сенімі аздап қалпына келе бастады. Бірақ орыс-украин қақтығысының шиеленісуі бүкіл әлемде пессимизмнің күшеюіне әкелді. Инфляцияның жоғары болатыны және ұзақ уақыт бұрынғы мәндерге оралмайтыны түсінікті болды.
Қазақстанға келетін болсақ, спикер «Қазіргі уақытта Қазақстан тұрғындары көп жағдайда күту ұстанымын алға қояды: олардың мінез-құлқы жаңа шынайылыққа бейімделеді және олар шығындарды үнемдеу және оңтайландыру стратегиялары туралы жиі ойлана бастайды. Сатып алушылар дүкендердің оңтайлы жиынтығын іздеуде – олардың шамамен 20% ең үздік бағаны іздестіруде сатып алу орындарын таңдауды арттырды. Шамамен сол сома, керісінше, репертуардан қымбат дүкен форматтарын алып тастап, өздерінің сатып алатын заттарын шағын нүктелерге шоғырландырды".
Қазақстандықтар қазір баға мен ассортимент тұрғысынан оңтайлы таңдау ұсынатын дискаунтерлерге қайта бағдарлай бастайды. Сонымен қатар, сатып алушылар акцияларды артық көреді, тұтастай алғанда аз тауарларды сатып алады да, төменгі баға сегментіне қайта бағытталады.
Тапшылық проблемасы қазақстандық күнделікті сұраныс тауарларының нарығына әсер еткен жоқ. Өзгеріс күшті емес. Magnum ұлттық бөлшек сауда желісінің баспасөз қызметі: "Біздің деректеріміз бойынша жеткізушілер пулы қысқармайды және жыл сайын өсіп келеді. Бұл, негізінен, жергілікті өндірушілер есебінен жүзеге асырылады. Алайда, біз жаңа аймақтарға кіретін болғандықтан, бұл Magnum желісі туралы ақпарат екенін айрықша атап көрсетеміз".
