Отбасына сәби дүниеге келген кезде, қаржылық жағдай күрт нашарлайды — шығындар артып, кірістер азаяды, өйткені анасы үйде отыруға мәжбүр болады және жұмысқа бара алмайды. Smartzaim.kz. сервисінің сарапшылары атап өткендей, кішкентай балалардың ата-аналары онлайн-қарыздарды жиі ресімдейді. Дегенмен, мемлекет те аналар мен балаларды қолдайды. Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі Informburo.kz сұранысына жауап бере отырып, «Елімізде балалы отбасыларды әлеуметтік қолдаудың тұтас жүйесі жұмыс істейді, оған жүктілігі және босануы бойынша әлеуметтік төлем, бала тууына, көп балалы отбасыларға, "Алтын алқа", "Күміс алқа" алқаларымен марапатталған көп балалы аналарға жәрдемақы, мүгедек баланы күтумен айналысатын ата-аналарға арналған, сондай-ақ бала кезінен бірінші топтағы мүгедектің күтіміне байланысты отбасының табысы есепке алынбай төленетін жәрдемақы кіретінін" атап көрсетті.
Қазақстанда декреттік демалыстың үш түрі бар:
- Жүктілік және босану бойынша. Демалыстың ұзақтығы — 126 күн (босануға дейін 70 күн және одан кейін 56 күн).
- Жаңа туған баланы асырап алған қызметкерлерге демалыс.
- Бала 3 жасқа толғанға дейін оның күтіміне байланысты жалақысы сақталмайтын демалыс.
Сондай-ақ кішкентай балалары бар отбасыларға көмектесетін бірқатар әлеуметтік төлемдер бар.
Жүктілікке және босануға, жаңа туған баланы (балаларды) асырап алуға байланысты табысынан айырылған жағдайда төленетін әлеуметтік төлем
Жұмыс істейтін әйелдер алатын біржолғы төлем. Жұмыс істемейтіндер алмайды, өйткені ресми жұмысқа орналасқандардың барлығы үшін жұмыс беруші Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорына аударымдар жасайды. Төлемдер қор қаражаты есебінен жасалады.
Жүктілікке және босануға байланысты табысынан айырылған жағдайда төленетін төлемнің мөлшері нақты жұмыс істеген уақытына қарамастан, сақтандыру жағдайы басталған күнге дейінгі соңғы 12 айдағы әлеуметтік аударымдар бойынша айқындалады.
Жәрдемақы мөлшері былайша айқындалады: соңғы жылдағы орташа айлық табыс 10% зейнетақы жарналарын шегере отырып, еңбекке жарамсыздық күндерінің коэффициентіне көбейтіледі.
Төлем мөлшерінің шегі бар – 7 ең төменгі жалақы. Ең жоғарғы төлем – 1 124 550 теңге болып шығады.
Төлем құжаттарын электрондық үкімет порталы арқылы өтініш, жеке басын куәландыратын құжат, уақытша еңбекке жарамсыздық парағы, банк шотының нөмірі туралы құжат ұсына отырып беруге болады.
Ай сайынғы әлеуметтік жәрдемақы / бір жасқа дейінгі бала күтімі бойынша әлеуметтік төлем
Жәрдемақы барлығына төленеді, бірақ оның мөлшері төлем алушының жұмыс істегеніне немесе істемегеніне байланысты.
Жұмыс істемейтіндер үшін жәрдемақы мөлшері — бірінші балаға 5,76 ең төменгі жалақы (16 802 теңге), екінші балаға 6,81 ең төменгі жалақы (19 865 теңге), үшінші балаға 7,85 ең төменгі жалақы (22 899 теңге), төртінші және келесі балаларға 8,9 ең төменгі жалақы 25 962 теңге болып белгіленген.
Жұмысшылар үшін төлем мөлшері жалақыға байланысты. Шектеулер де бар – 7 ең төменгі жалақының 40% (119 000 теңге).
Төлемді алу үшін Сізге өтініш, жеке басын куәландыратын құжат, баланың туу туралы куәлігі, банктік шот нөмірі туралы ақпарат беру керек.
Бала туғаны ұшін біржолғы жәрдемақы
Жәрдемақы жұмыс істегені- істемегеніне қарамастан, барлық әйелдерге төленеді. Мөлшері бекітілген және:
- Бірінші, екінші, үшінші баланы туғаны үшін 38 ең төменгі жалақы (110 846 теңгені);
- Төртінші және одан кейінгібалаларды туғаны үшін 63 ең төменгі жалақы (183 771 теңгені) құрайды.
Жәрдемақы алу үшін жеке басын куәландыратын құжат, баланың туу туралы куәлігі, ажырасу/неке қию туралы куәлік қажет.
Көп балалы отбасыларға көмек
Төрт немесе одан да көп кәмелетке толмаған балалары немесе 24 жасқа дейінгі күндізгі бөлімде оқитын студенттері бар отбасы көп балалы отбасы болып саналады. Төлем бекітілген және табыс мөлшері жәрдемақыға әсер етпейді.
Төлемдер бала санына қарай әр түрлі болады:
- 4 бала-16,03 ең төменгі жалақы (46 760 теңге);
- 5 бала-20,04 АЕК (58 457 теңге);
- 6 бала-24,05 АЕК (70 154 теңге);
- 7 бала-28,06 АЕК (81 852 теңге).
Әрбір келесі үшін-плюс 4 ең төменгі жалақы (11 668 теңге).
