2021 жылы Қазақстанда бөлшек кредиттер саны 43% өсті. sputnik.kz былай деп хабарлайды, қолданыстағы қарыздар, оның ішінде ломбард немесе МҚҰ арқылы ресімделген қарыздар 6 млн қазақстандықта бар. Тек 3 миллион адам ештеңе қарыз емес. Тұтынушылық қарыздардың жалпы сомасы 5 трлн теңгеден асады. Бірақ бұл жаман ба, жақсы ма? Мұны түсіндіріп көрейік.
Жалпы, несие беруде жаман ештеңе жоқ. Сондықтан адамдар жинақтап сатып ала алмайтын нәрсені — пәтер, машина, ірі тұрмыстық техниканы сатып ала алады. Тұрғын үй, тауарлар мен қызметтердің бағасы өскен кезде, егер ол инфляцияның басында рәсімделсе, несие одан да тиімді болуы мүмкін.
Бизнеске де несиелер қажет – қарыз қаражаттарының арқасында компаниялар дамуда. Жаңа жабдықты немесе тауарлық-материалдық қорларды сатып алудан түсетін пайда көбінесе несие бойынша артық төлемнен асып түседі.
Бір сөзбен айтқанда, кредиттер – елдің қаржы жүйесіндегі ажырамас буын.
Бірақ неге көбісі кредиттерді сөгеді, ал банктер мен МҚҰ жақсы көрмейді? Қазақстандағы «Честное слово» онлайн-сервисі проблема кредит беруде емес, микронесиені рәсімдеу тәсілінің ұтымдылығында екенін түсіндіреді. Ақшаны қарызға алмас бұрын, әрқашан қаржылық әл-қуатты есептеу керек. Тіпті қарыз жүктемесі деген түсінік бар. Егер міндеттемелер табыстың 50% асатын болса, онда адам кредиттелген болып есептеледі. Бұл оған төлем жасау қиын болатынын және кешіктірілу ықтималдығы жоғары екенін білдіреді.
Егер халықтың табысы өспесе, ел ауқымында кредиттеудің жоғары деңгейі қауіпті. Халықтың жаппай дефолттары банктердің пайдасын азайтады, яғни осы банктерде шоттары бар адамдарға қаражатты қайтару үшін ақша жетпейді.
Бірақ тіпті егер сізде бір кездері кредиттерді қайтарумен байланысты проблемалар болса, МҚҰ және банктермен мәңгіге қоштасудың қажеті жоқ. Қысқа мерзімге алынған шағын несиелер несие тарихын жақсартады. Қарыз алушы бірнеше міндеттемені сәтті жапқаннан кейін, банктер оған көбірек сенім артады және үлкен сомалар береді.
